Badanie nazywane jest również: HSG
W tym artykule
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie polega na uzyskaniu obrazu jamy macicy i jajowodów przy użyciu promieni rentgenowskich. Obraz jamy macicy i jajowodów uzyskuje się poprzez wprowadzenie przez drogi rodne kobiety środka cieniującego (kontrastu), który silnie pochłania promieniowanie rentgenowskie.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia w sposób inwazyjny ocenę kształtu jamy macicy (stwierdzenie zmian rozwojowych, przegrody, niedorozwoju macicy, guzów macicy), ocenę zmian chorobowych jej błony śluzowej, czyli endometrium (istnienie przerostu, polipów, zrostów śródmacicznych), a także ocenę przebiegu, drożności, kształtu jajowodów oraz zmian w okolicy przydatków macicznych (rozpoznanie zrostów okołoprzydatkowych). Badanie wykonuje się w celu dokonania rozpoznania lub precyzyjnego określenia specyfiki istniejącego zaburzenia.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
- Diagnostyka niepłodności, dotycząca kontroli drożności jajowodów i wykluczenia zmian patologicznych w obrębie jamy macicy.
- Ocena skuteczności leczenia niedrożności jajowodów.
- Podejrzenie niewydolności szyjki macicy w przypadkach niemożności donoszenia ciąży.
- Podejrzenie gruźlicy narządu rodnego.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Wymagane są badania: ginekologiczne ultrasonograficzne narządu rodnego i rozmaz mikrobiologiczny z pochwy. Patrz dodatkowo „Badania poprzedzające znieczulenie” w „Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych” w rozdziale „Metody znieczulania”.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Zaleca się spożycie lekkiej kolacji w dniu poprzedzającym badanie; można zjeść lekkie śniadanie w dniu badania. Rano w dniu badania należy wykonać lewatywę (patrz „Sposób przygotowania do badania” w „Kolonoskopia” w rozdziale „Badania w chorobach układu trawienia”). 20 minut przed badaniem należy przyjąć w czopku doodbytniczym środek rozkurczowy.
Badanie wykonuje się do 10. dnia cyklu miesiączkowego (licząc od 1. dnia krwawienia). Badania nie wykonuje się w czasie krwawienia miesiączkowego nawet w przypadku śladowego krwawienia z ujścia zewnętrznego części pochwowej szyjki macicy. Patrz dodatkowo „Sposób przygotowania do znieczulenia” w „Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych” w rozdziale „Metody znieczulania”.
Przy badaniu może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego
OPIS BADANIA
Badanie wykonywane jest w pracowni rentgenowskiej. Pacjentka kładzie się na brzegu stołu rentgenowskiego, przyjmuje pozycję jak w badaniu ginekologicznym (ma zgięte we wszystkich stawach kończyny dolne), jest rozebrana i przykryta prześcieradłem chirurgicznym.
Badający zakłada pacjentce wzierniki pochwowe, uwidacznia ujście zewnętrzne szyjki macicy, w które – po uprzednim poprzecznym uchwyceniu odpowiednim narzędziem części pochwowej szyjki macicy – wprowadza końcówkę specjalnego aparatu (aparatu Schultza). Aparat ten służy do wprowadzenia do jamy macicy środka kontrastowego.
Wprowadzanie środka cieniującego do jamy macicy badający kontroluje na ekranie monitora, który jest połączony z aparatem rentgenowskim. Po zarysowaniu kształtu jamy macicy wykonuje się I zdjęcie. II zdjęcie wykonywane jest po uwidocznieniu przebiegu światła jajowodów i wydostaniu się środka kontrastującego do jamy brzusznej, co świadczy o drożności jajowodów (Ryc.4-8).
w histerosalpingografii
W celu uwidocznienia kontrastu w jamie brzusznej lub dla uwidocznienia zrostów okołojajowodowych wykonuje się III zdjęcie rentgenowskie. Wszystkie opisane zdjęcia wykonywane są w projekcji przednio-tylnej. Ilość zdjęć rentgenowskich, a także niekiedy zmiana projekcji (np. na skośną w przypadku lepszego uwidocznienia wodniaka jajowodu) uzależniona jest od rodzaju schorzenia. Badanie zazwyczaj nie jest bolesne. Jednakże, w przypadku braku drożności jajowodów, pacjentka może odczuwać ból z powodu wzrostu ciśnienia środka kontrastowego. Patrz dodatkowo „Opis metod znieczulenia” w „Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych” w rozdziale „Metody znieczulania”.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi zdjęciami (kliszami) rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle do 20 minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
- Data ostatniej miesiączki.
- Ewentualne uczulenie na środki kontrastowe.
W czasie badania
- Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból, duszność, nudności).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Pacjentka powinna do dwóch godzin pozostawać pod obserwacją lekarską. Patrz dodatkowo „Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?” w „Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych” w rozdziale „Metody znieczulania”.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Mogą rzadko wystąpić objawy uczulenia na środek cieniujący. Wcześniejsze określenie stopnia czystości mikrobiologicznej pochwy poprzez oceną rozmazu mikrobiologicznego eliminuje możliwość powikłań w postaci zapalenia przydatków i zapalenia otrzewnej. Patrz dodatkowo „Możliwe powikłania po znieczuleniu” w „Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych” w rozdziale „Metody znieczulania”. Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być powtórzone. Wykonywane jest u pacjentek w każdym wieku. Nie może być wykonywane w okresie krwawienia miesiączkowego i u kobiet ciężarnych.
Opracowano na podstawie:
dr n. med. Wiesław Tyliński
Histerosalpingografia
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996
